گامبورو چیست؟

گامبورو یکی دیگر از بیماری های خطرناک در بین طیور است که پرورش دهندگان را بسیار نگران می کند چرا که گامبورو یک بیماری ویروسی بوده که سیستم ایمنی را هدف می گیرد و در روزهای اولیه درگیری مرغ و سایر طیور پرورشی هیچ گونه علائمی نداشته و بعد از گذشت 3 هفته از ورود ویروس به بدن آنها، علائم و نشانه های ظاهری بروز پیدا می کنند.

از این رو شناخت دقیق بیماری ویروسی گامبورو طیور، علائم، نشانه های ظاهری، روش های جلوگیری و درمان و بسیاری نکات دیگر برای مرغداران و پرورش دهندگان سایر طیور از اهمیت ویژه ای برخوردار است. از همین رو ما در این مقاله سعی می کنیم هر آن چیزی که به شما فعالین صنعت پرورش طیور کمک می کند اولا جلوگیری کنید از رشد این ویروس و ثانیا در صورت بروز این بیماری، بهترین روش درمان و جلوگیری از تلفات احتمالی را آموزش دهیم.

کدام نوع طیور بیشتر در معرض بیماری گامبورو هستند؟

بطور معمول آزمایشات نشان می دهد که بیماری ویروسی گامبورو بیشتر در بین جوجه های پرورشی که در سنین 3 الی 6 هفتی هستند نفوذ می کند.

از چه زمانی درگیر شدن طیور با ویروس گامبورو قابل تشخیص است؟

متاسفانه این بیماری ویروسی طیور در ابتدا بسیار خفیف بوده و علائم آن تا قبل از سه هفته قابل تشخیص نیست.

راه های انتقال بیماری گامبورو در بین طیور چیست؟

ویروس گامبورو به محض ورود به بدن طیور وارد فضای روده شده و در آنجا شروع به رشد می کند. جوجه هایی که دچار این بیماری شده اند در زمان دفع فضولات این ویروس را در محیط به نحوی پخش می کنند و دیگر جوجه هایی که در آن محیط هستند هم به ویروس مبتلا می شوند.

از آنجایی که معمولا محل پرورش جوجه ها بصورت گروهی بوده و علاوه بر مکان، ظروف دان خوری، آب خوری و.... مشترک است، همچنین بیماری به سرعت علائم خود را بروز نمی دهد همگی می توانند راه های انتقال ویروس گامبورو به دیگر جوجه های جوان باشند. بنابراین بهتر است بصورت مداوم محل پرورش طیور شست و شو و ضدعفونی شود.

بیماری گامبورو چند نوع دارد؟

بیماری گامبورو به دو شکل بالینی و تحت بالینی جوجه ها را درگیر می کند. اگر جوجه قبل از سه هفتگی درگیر شود علایم بالینی بیماری مشاهده نمی گردد ولی به شدت باعث تضعیف سیستم ایمنی جوجه می گردد. گامبورو تحت بالینی یکی از مشکلات مهم اقتصادی در واحدهای آلوده به ویروس می باشد ولی بیماری معمولا جوجه‌های جوان بین ۳ تا ۶ هفته را تحت تأثیر قرار می‌دهد، زمانی که بورس فابریسیوس در حال رشد و توسعه است و بیشترین فعالیت ایمنی را دارد.

علائم و نشانه های ظاهری گامبورو چیست؟

• افسردگی
• عدم تحرک
• پژمردگی
• اسهال خونی
• اسهال لزج
• داشتن تب
• لرزیدن در راه رفتن
• پرهای ژولیده و باد کرده
• کاهش شدید میزان خوراک و آب

علائم بالینی بیماری گامبورو در طیور

• بیماری گامبوروی تحت بالینی

این بیماری در طیور گوشتی که به صورت متراکم پرورش داده می شوند اغلب مشاهده می شود که باعث کاهش رشد، عدم وزن گیری، بالابردن ضریب تبدیل و تلفات زیاد و ایجاد حساسیت به واکسن های تنفسی در گله می شود. در تحقیقات نشان داده شده که در واحد هایی که به ویروس گامبورو آلوده هستند، پرندگان در سنین اولیه زندگی مبتلا می‌شوند و بیماری به صورت تحت بالینی و بدون علایم ایجاد می گردد که باعث کاهش رشد و بهره وری در گله می شود.

• بیماری گامبوروی بالینی

عموما پس از سه هفته خود را نشان می دهد یعنی گله بعد از سه هفتگی به ویروس آلوده می شود که در این شرایط تلفات و علایم بیماری گامبورو ناگهانی خود را نشان می دهند. علایم بالینی شامل دهيدراتاسيون، کسلی جوجه و ژولیده شدن پرها هستند.

روش های درمان و پیشگیری از بیماری گامبورو

1-    واکسیناسیون

یک برنامه واکسیناسیون دقیق علیه بیماری گامبورو در گله مادر از ارکان اصلی کنترل بیماری گامبورو می باشد. در این صورت است که ایمنی مادری یکنواخت و مناسب به جوجه ها انتقال می یابد و همچنین رعایت بهداشت، قرنطینه و اجرای یک برنامه واکسیناسیون خوب علیه بیماری در گله گوشتی را نیز بایستی در نظر گرفت. کفایت ایمنی مادری یکی از مسائل بسیار مهم در کنترل بیماری گامبورو در طیور است. یعنی ایمنی تولید شده درمرغ مادر به جوجه منتقل می شود و اگر این سطح ایمنی در حد قابل قبول باشد، باعث می گردد تا در هفته های اول زندگی پرندگان به بیماری مقاوم باشند.

2-    ضدعفونی کردن محیط

از موارد مهم دیگر در کنترل بیماری گامبورو در گله های طیور، کنترل انتقال آلودگی می باشد که توسط اجرای مراحل ایمنی زیستی که شامل بهداشت و آماده سازی مناسب واحد قبل از جوجه ریزی و کنترل عوامل انتقال دهنده ویروس در هنگام پرورش می باشد. ترکیبات ضد عفونی کننده مثل فنل یا فرمالدئید اثر بسیار مناسبی بر روی از بین بردن ویروس گامبورو دارند. بهداشت و قرنطینه مناسب باعث جلوگیری از آلوده شدن واحد پرورش می شود.

نحوه انجام واکسیناسیون علیه ویروس گامبورو

زمان واکسیناسیون گله بستگی کامل به میزان تیتر آنتی بادی مادری انتقال یافته به جوجه ها دارد. اگر در زمان واکسیناسیون میزان آنتی بادی مادری بالا باشد، باعث خنثی شدن واکسن می شود. پس زمانی واکسیناسیون، مؤثر است که جوجه ها حساس به بیماری شده باشند و تیتر ایمنی مادری کاهش یافته باشد و از طرفی اگر در این حالت گله به ویروس وحشی آلوده شود، دیگر واکسن اثری ندارد.

جوجه ها ۱۰ تا 12 روز پس از واکسیناسیون تیتر ایمنی محافظت شده علیه بیماری را نشان دهند. جوجه ها پس از این مدت به ابتلا به گامبورو حساس هستند. برخی از ویروس های وحشی اگر در گله وجود داشته باشند، می توانند سد ایمنی مادری را بشکنند و اگر گله به بیماری آلوده شود برنامه واکسیناسیون نمی تواند گله را علیه بیماری محافظت کند. پس می توان نتیجه گرفت نقش قرنطینه و بهداشت واحد در هفته های اول زندگی بسیار حائز اهمیت می باشد.

اقدامات جلوگیری کننده از بیماری گامبورو

• کف سالن و قسمت پایینی دیوار حتما باید ضدعفونی گردد.
• ساختمان باید ایزوله شده و از ورود هرگونه بازدیدکننده جلوگیری به عمل آید.
• تجهیزات قابل حرکت باید در محل سالن ضدعفونی شده و سپس به خارج سالن انتقال یابد.
• تمامی سطوح باید مجددا توسط ضدعفونی کننده موثر و وسیع‌الطیف با غلظت مناسب ضدعفونی شود.
• بستر، کود و تمامی سطوح در تماس با پرنده باید توسط ضد عفونی کننده با غلظت مناسب اسپری گردد.
• ورودی به ساحتمان باید ضدعفونی شده و حوضچه ضدعفونی کننده چکمه و چرخ خودرو باید توسط ترکیبات موثر پر شود.
• بستر به همراه کود مرغی باید برداشت شده و سوخته شود و یا در مکانی به دور از فارم معدوم گردد به صورتی که خارج از دسترس حیوانات وحشی باشد.

نحوه عملکرد ویروس گامبورو در بدن طیور

منشأ ویروسی بیماری گامبورو از خانواده بیرناویریده و جنس بیرنا ویروس می باشد. این ویروس دارای دو سروتیپ می باشد. اما فقط یکی از این سروتیپ ها برای طیور کشنده می باشد. ویروس بروس عفونی در برابر گرما بسیار مقاوم می باشد. این ویروس در محیط هایی با PH اسیدی نیز مقاوم می باشد ولی در محیط هایی با PH قلیایی ضعیف تر می باشد و با کاستیک سودا یا سود سوزآور 4 درصد می تواند از میان برود.

از آنجایی که این ویروس به شدت سیستم ایمنی طیور را ضعیف می کند. با ارگان بورس فابریسیوس در بدن طیور ارتباط مستقیمی دارد. بورس فابریسیوس ارگانی در بدن طیور می باشد که سلول های لنفوسیتی را رشد و تکثیر می دهد. این سلول ها همان سلول های تأمین کننده سیستم ایمنی در برابر امراض می باشند. ویروس گامبورو تعداد و رشد سلول های لنفوسیتی را به شدت کاهش می دهد.

مدت زمان بیماری گامبورو طیور چه مدت زمانی است؟

این جریان بستگی به زمان تشخیص، نوع ویروس و شدت بیماری گامبورو بستگی دارد. اگر زود متوجه این بیماری در پرنده خود شوید، می‌توانید تا حدود زیادی در بهبود او تاثیر داشته باشید. این بیماری، در برخی از مرغ ها و پرندگان، در کمتر از 7 روز درمان می شود. اما در برخی دیگر از آن ها امکان دارد که تا دوهفته نیز طول بکشد.

اثرات مخرب و زیان بار گامبورو در صنعت پرورش مرغ چیست؟

گامبورو تحت بالینی در سنین زیر ۳ هفته، یعنی زمانی که بورس هنوز فعالیت کمی دارد، اتفاق می‌افتد. در این سن، هنوز لنفوسیت‌ها تکامل پیدا نکرده‌اند. همین لنفوسیت‌ها قرار است در آینده به هزاران لنفوسیت دیگر تبدیل شوند، پس اگر آسیب ببینند، ریشه لنفوسیت‌ها آسیب می‌بیند و در کل سیستم ایمنی بسیار ضعیف می‌شود. پس نتیجه گامبوروی تحت بالینی، تضعیف شدید سیستم ایمنی است. گله ای که درگیر گامبورو است مانند انسانی که ایدز دارد، تقریباً ایمنی هومورالش را از دست داده است که این موضوع، پیامدهایی را به دنبال دارد از جمله:

• رشد این پرندگان، به دلیل ضعف ایمنی، مختل می‌شود و چنین گله‌ای، سوددهی بالایی ندارد. (تا ۱۵ درصد کاهش سوددهی)
• چون ایمنی هومورال مختل شده است، گله پاسخ خوبی به واکسن نمی‌دهد.
• عوامل بیماری‌زایی که در یک پرنده سالم بیماری خفیفی ایجاد می‌کنند هم، برای این گله‌ها خطرناکند و می‌توانند باعث بیماری‌های جدی شوند. به همین دلیل در کل مصرف آنتی‌بیوتیک در گله درگیر گامبورو بالاست.