طرز رقیق کردن آب ژاول برای مصارف مختلف
آب ژاول که نام علمی آن سدیم هیپوکلریت (Sodium Hypochlorite) است، یک ماده ضدعفونی‌کننده و سفیدکننده قوی با کاربردهای گسترده در خانه، صنایع، بیمارستان‌ها و تأسیسات بهداشتی است. بسیاری از برندهای رایج وایتکس در واقع محلول آب ژاول هستند. استفاده مستقیم و غلیظ از این ماده می‌تواند باعث آسیب به پوست، چشم، دستگاه تنفسی و همچنین ایجاد خوردگی روی سطوح شود. به همین دلیل رقیق کردن آب ژاول پیش از مصرف، امری ضروری برای ایمنی و اثربخشی است.
آب ژاول چیست و چرا رقیق‌سازی مهم است؟
آب ژاول یک محلول قلیایی قوی با خاصیت اکسیدکنندگی بالا است که به‌طور معمول با درصد غلظت ۳ تا ۱۵ درصد سدیم هیپوکلریت عرضه می‌شود. برای ضدعفونی مؤثر و در عین حال جلوگیری از خطرات، باید این محلول را تا غلظت مورد نظر رقیق کرد.
اهمیت رقیق‌سازی آب ژاول چیست؟
- کاهش خطر سوختگی شیمیایی و تحریک پوست
- جلوگیری از آزاد شدن بیش‌ازحد بخارات کلر
- کنترل pH و جلوگیری از آسیب به سطوح یا پارچه‌ها
- بهینه‌سازی غلظت برای اثرگذاری حداکثری بر میکروب‌ها یا آلودگی‌ها
استانداردهای رقیق‌سازی برای کاربردهای مختلف
۱. ضدعفونی سطوح خانگی
برای پاک‌سازی میز، دستگیره، سینک و سایر سطوح:
محلول با آب ژاول ۵٪: ۱ واحد آب ژاول + ۹ واحد آب
مدت تماس: حداقل ۱۰ دقیقه
نکته: پس از ضدعفونی، در صورت استفاده روی سطوح تماس با غذا، با آب تمیز بشویید.
۲. ضدعفونی میوه و سبزی
فقط از محلول بسیار رقیق استفاده کنید:
نسبت: ۲ تا ۵ قطره آب ژاول ۵٪ در ۱ لیتر آب
مدت زمان غوطه‌وری: ۵ دقیقه
شستشوی کامل با آب برای از بین بردن باقیمانده کلر الزامی است.
هشدار: از محلول‌های غلیظ برای شستشوی مواد غذایی استفاده نکنید.
۳. ضدعفونی آب آشامیدنی (شرایط اضطراری)
مطابق دستورالعمل WHO:
آب ژاول ۵٪: ۲ قطره به ازای هر لیتر آب تمیز
زمان انتظار: ۳۰ دقیقه پیش از مصرف
فقط در شرایط اضطرار استفاده شود، مانند بلایای طبیعی یا قطع آب شهری
۴. سفیدکنندگی و ضدبو کردن پارچه
پارچه‌های سفید: ۱ واحد آب ژاول + ۵ واحد آب
پارچه‌های رنگی: استفاده با غلظت بسیار کم و پیش‌آزمایش روی بخش کوچک پارچه
مدت غوطه‌وری: حداکثر ۱۰ دقیقه، سپس شستشوی کامل
نکات و هشدارهای مهم
- هرگز آب ژاول را با اسیدها (مثل جوهرنمک) مخلوط نکنید، باعث آزاد شدن گاز کلر می‌شود.
- از ظروف پلاستیکی مقاوم (HDPE) برای مخلوط‌سازی استفاده کنید.
- از تماس مستقیم با پوست و چشم اجتناب کنید؛ در صورت تماس فوراً با آب فراوان شستشو دهید.
- محلول‌های رقیق‌شده را پس از ۲۴ ساعت استفاده کنید، زیرا کلر فعال آن تبخیر می‌شود.
- از نگهداری در مکان گرم و نور مستقیم خورشید خودداری کنید.
تجهیزات لازم هنگام کار با آب ژاول
- دستکش لاستیکی یا نیتریل
- عینک ایمنی
- ماسک در محیط‌های بسته بدون تهویه
- پیشبند پلاستیکی در کاربرد طولانی‌مدت