نقش برندهای تولید اسید سولفوریک در بازار جهانی

اسید سولفوریک (H₂SO₄) به عنوان پرمصرف‌ترین اسید صنعتی جهان، پایه‌ی تولید کودهای فسفاته، مواد شیمیایی، فلزات غیرآهنی و صدها محصول دیگر است. در سطح جهانی بیش از ۴۰۰ میلیون تُن در سال از این ماده تولید می‌شود.

با توجه به اهمیت این ماده، شناخت تولیدکنندگان معتبر در دو قطب صنعتی منطقه ایران و چین اهمیت زیادی برای فعالان بازار، واردکنندگان مواد شیمیایی و شرکت‌های معدنی دارد.

تولیدکنندگان اسید سولفوریک در ایران

ایران یکی از تولیدکنندگان بزرگ اسید سولفوریک در خاورمیانه است. ظرفیت داخلی سالانه حدود ۲.۸ تا ۳ میلیون تن برآورد می‌شود که بخش اعظم آن برای تولید کودهای فسفاته و استخراج مس و روی مصرف می‌گردد.

در ادامه، مهم‌ترین تولیدکنندگان معرفی می‌شوند.

شرکت پتروشیمی شیراز (Shiraz Petrochemical Company)

محل: استان فارس
ظرفیت تولید: حدود ۴۰۰ هزار تن در سال
کاربرد اصلی: تولید اسید برای فرآیند اسید فسفریک و کود DAP
ویژگی: یکی از قدیمی‌ترین مجتمع‌های تولید H₂SO₄ در ایران با خط تولید Contact Process و بارزش گوگرد پالایشگاهی
گریدها: صنعتی (98%) و کشاورزی

مطالعه کنید: نقش کاربردی سولفوریک در صنایع بزرگ

شرکت معدنی و صنعتی چادرملو (Chadormalu Industrial Co)

محل: یزد
ظرفیت تولید: بیش از ۵۰۰ هزار تن در سال
کاربرد: استخراج و فرآوری کنسانتره مس و آهن
ویژگی خاص: تولید همزمان اسید سولفوریک و برق از فرآیندهای گازهای گوگردی (SO₂ Recovery Line)

مجتمع مس سرچشمه (National Iranian Copper Industries – NICICO)

محل: کرمان
ظرفیت: حدود ۷۰۰ هزار تن در سال
شرح: مازاد گاز گوگرد خروجی از ذوب مس در واحد تولید اسید سولفوریک بازیافت می‌شود.
اهمیت صادراتی: بخشی از تولید، پس از تصفیه، برای مصارف معدنی افغانستان و عراق صادر می‌گردد.

شرکت گل‌گهر سیرجان (Gol Gohar Industrial Complex)

محل: سیرجان استان کرمان
ظرفیت: ۳۵۰ هزار تُن اسید سولفوریک در سال
کاربرد: فرآوری سنگ آهن و شست‌وشوی سطوح فلزی
ویژگی: استفاده از فناوری فیلترهای دو مرحله‌ای برای کاهش انتشار SO₂

سایر تولیدکنندگان ایرانی H₂SO₄

• پتروشیمی ارومیه

واحد ۲۰۰ هزار تنی که از گوگرد پالایش نفت تبریز استفاده می‌کند.

• شرکت پالایش نفت بندرعباس 

واحد کوچک ۷۰ هزار تنی جهت آلکیلاسیون داخلی

• کارخانه‌های دارویی و شیمیایی فارس و تهران 

تولید گرید آزمایشگاهی با خلوص 99 درصد

📊 جمع تولید سالانه ایران: حدود ۲٫۸ میلیون تن

📈 روند رشد: میانگین ۴٪ سالانه طبق برنامه‌های صنعتی ۱۴۰۵–۱۴۱۰

بزرگ‌ترین تولیدکنندگان اسید سولفوریک در چین

چین به‌تنهایی بیش از ۵۰٪ از کل تولید جهانی اسید سولفوریک را انجام می‌دهد.

با صدها واحد تولیدی در استان‌های Hebei، Hubei، Sichuan، Shandong و Inner Mongolia، این کشور نه‌تنها نیاز داخلی را تأمین می‌کند، بلکه بزرگ‌ترین صادرکننده H₂SO₄ به آسیا و خاورمیانه است.

در ادامه، با برندها و شرکت‌های کلیدی چین آشنا می‌شویم:

 SINOPEC Group (China Petroleum & Chemical Corporation)

نوع فعالیت: پتروشیمی، نفت، سولفور ریکاوری
ظرفیت تولید اسید سولفوریک: بیش از ۱۰ میلیون تن در سال (در ده‌ها واحد پالایشگاهی)
نقش در بازار: تأمین‌کننده اصلی مواد خام برای تولید LABSA و کودهای شیمیایی
ویژگی: مالک فناوری اختصاصی “SINOPEC Sulfur Recovery & Acid Plant (SRAP)”

 CNPC – China National Petroleum Corporation

نوع تولید: اسید سولفوریک حاصل از بازیافت گوگرد پالایشگاهی
ظرفیت: حدود ۷ میلیون تن در سال
کاربرد: تصفیه نفت، تولید اسید فسفریک و H₂SO₄ صنعتی 98%
ویژگی بارز: مجتمع‌های تولید در استان‌های Xinjiang و Sichuan

Hubei Yihua Chemical Industry Co

محل: استان Hubei
ظرفیت: ۲٫۵ میلیون تن در سال
تمرکز: تولید اسید برای بخش کودهای آمونیومی و فسفاته
صادرات: اندونزی، ایران، ویتنام، هند

 Guizhou Kailin Group

فعالیت: بزرگ‌ترین تولیدکننده کودهای فسفاته در چین با واحدهای اسید سولفوریک مجتمع
گرید تولیدی: 92–98%، عمدتا برای تولید H₃PO₄
ظرفیت: بیش از ۳ میلیون تُن در سال

 Yunnan Phosphate Chemical Group Co

حوزه فعالیت: تولید اسید فسفریک، سوپر فسفات، و اسید سولفوریک صنعتی
ظرفیت کل: حدود ۴ میلیون تن در سال
ویژگی خاص: در اختیار داشتن معادن گوگرد بومی برای کاهش هزینه مواد اولیه

سایر تولیدکنندگان عمده چین

Tongling Nonferrous Metals Group: تولید اسید از گازهای ذوب مس
Shandong Hongda Chemical Group: ظرفیت ۱ میلیون تن، تولید H₂SO₄ با خلوص بالا
Jiangsu Fortune Chemical Co: صادرکننده اصلی H₂SO₄ 96% به ایران و آسیای میانه

فناوری‌های تولید رایج در ایران و چین

هر دو کشور از فرآیند تماسی (Contact Process) با کاتالیست وانادیوم پنتوکسید استفاده می‌کنند، اما تفاوت در منبع خوراک (Feed Source) است:

در چین منبع اصلی گاز SO₂ از احتراق گوگرد خالص و نیز بازیافت دود پالایشگاه است.
در ایران، علاوه بر گوگرد پالایشگاهی، گازهای ذوب فلزات (مانند مس) نیز به‌عنوان خوراک استفاده می‌شوند.
چین همچنین در سال‌های اخیر به سمت واحدهای انرژی–اسید هم‌زمان (Cogeneration Acid Plant) رفته است تا حرارت اضافی فرآیند را برای تولید برق بازیافت کند.

صادرات و برندهای تجاری فعال در بازار

در بازار ایران، صادرات H₂SO₄ تحت برندهایی مانند:

• Shiraz Sulfuric Acid
• Chadormalu H₂SO₄ Industrial
• NICICO Acid – Copper Grade

در بازار چین نیز برندهای بین‌المللی ثبت‌شده‌اند، مانند:

• Sinopec Sulfonation Grade 98%
• Hubei Yihua Fertilizer Grade H₂SO₄
• Guizhou Kailin Phosphate Acid

کشورهای مقصد اصلی صادراتی چین در سال ۲۰۲۵ عبارت‌اند از: اندونزی، ویتنام، مالزی، هند، تایلند و تا حدودی ایران.

تحلیل اقتصادی و جایگاه منطقه‌ای

چین با ۵۰٪ بازار جهانی رهبر مطلق تولید اسید سولفوریک است.
ایران در رده دوم منطقه خاورمیانه پس از عربستان سعودی قرار دارد.
صادرات ایران بیشتر محدود به کشورهای همسایه است ولی با توسعه واحدهای جنوب کشور (بوشهر و ماهشهر) امکان ورود به بازار آسیای مرکزی ایجاد شده است.
در طرف مقابل، چین در حال سرمایه‌گذاری ۲ میلیارد دلاری در خطوط حمل اسید با واگن‌های مقاوم ویژه است تا هزینه لجستیک کاهش یابد.

جمع‌بندی نهایی

اسید سولفوریک نه‌تنها ماده‌ای حیاتی در زنجیره تولید شیمیایی است، بلکه شاخصی برای رشد صنعتی کشورها محسوب می‌شود.

در سال ۲۰۲۵، چین با غول‌هایی مانند SINOPEC، CNPC و Yihua Group، مرکز جهانی تولید H₂SO₄ است.

در ایران نیز مجتمع‌هایی چون شیراز، سرچشمه و چادرملو ستون‌های این صنعت را تشکیل می‌دهند.

افزایش تقاضا برای کود فسفاته، استخراج فلزات و مواد شوینده، تضمین می‌کند که اسید سولفوریک همچنان بازیگر اصلی اقتصاد صنعتی دو کشور باقی بماند.